Producten op alfabet spacer Productgroepen spacer Achtergrond informatie spacer Leveranciers producten spacer Protocollen en richtlijnen spacer Tips and tricks spacer Home pagina

Het zwart geel rood model

Voor het beoordelen van wonden op een eenvoudige wijze is het zwart geel rood model ontwikkeld:

zwart = zwarte necrose
geel = gele necrose of fibrine
rood = granulatie weefsel

Zwarte kleuren worden meestal gezien bij arteriële afsluiting, waarbij een gedeelte van epidermis en dermis acuut afsterven, soms tot op grote diepte. De zwarte tinten worden gevormd door de gemummificeerde epidermis en haemorrhagische necrose. Gestagneerd en gestold bloed is nog overal aanwezig in het afgestorven weefsel en geeft het de donkere kleuren. Gele kleuren verschijnen na de verwijdering van zwart necrotisch weefsel, en zijn vanaf het begin zichtbaar bij langzamer progressieve ulceraties zoals het ulcus cruris venosum. De gele kleuren worden gevormd door een combinatie van niet gevasculariseerd vet en bindweefsel, een fibrine laag, en exsudaat met leukocyten. Zowel het zwarte als het gele materiaal dient te worden verwijderd, en dit proces wordt debridement genoemd. Rode kleuren verschijnen na de debridement fase, de wond wordt gevuld met rood, gezond granulatieweefsel, bestaande uit nieuwgevormde capillairen en fibroblasten. Alle drie de componenten zwart geel en rood kunnen tegelijkertijd aanwezig zijn in een ulcus (zie voorbeeld hieronder). De behandeling moet dan gericht zijn op de ergste component (zwarte necrose), want dat gedeelte zal de genezing het meest vertragen. De meest effectieve behandeling van zwarte necrose is excisie (onder lokale of algehele anesthesie.


zwart geel rood

Ulcus cruris op basis van gecombineerde veneuze en arteriële insufficiëntie.
Door over de foto te gaan met de muis worden de componenten benoemd.

De zwarte gebieden zijn goed te herkennen als necrose en het beleid is duidelijk: verwijderen met de meest agressieve methoden. De rode gebieden zijn ook duidelijk: dit is granulatieweefsel, nieuw gevormde capillairen, al weer een teken van herstel. Dit gedeelte hoeft alleen maar te worden beschermd en vochtig gehouden. De huid groeit er vanzelf overheen vanaf de randen, dit gebeurt ook al rechtsonder. Maar over de gele component moet goed worden nagedacht. Dit kan gele necrose zijn, zoals onder de zwarte necrose zit, en dit moet er uit. Het liefst scherp verwijderen. De bovenste laag van gele necrose kan een tot enkele dagen na een necrotectomie overigens opnieuw bruin of zwart verkleuren. Maar ook het subcutane vet en de dermis zijn geel, dit is goed te zien in het gedeelte net boven het granulatieweefsel. Dit gebied moet juist blijven staan, als we daar gaan snijden wordt de wond alleen maar dieper en wordt de genezing vertraagd. Dit gedeelte wordt vanzelf doorgroeid met nieuw granulatieweefsel. Ook pus en exsudaat (serum) is geel. Dit is er af te vegen met een gaas. Bij veneuze ulcera is er ook nog een gelig fibrine beslag aanwezig. Omdat de capillairen lek zijn, lekt veel fibrinogeen uit de vaten. Dit wordt na contact met weefsel omgezet in het eiwit fibrine. Dit eiwitbeslag kan enkele millimeters dik zijn en is niet zo makkelijk te verwijderen. Met een scherpe lepel (curette) kan het van het wondbed worden afgeschraapt.

Samenvattend: bij zwart en rood is het duidelijk wat het is en wat er moet gebeuren, geel vereist een nauwkeurige blik en nadenken.

bezoekers: 29-04-2020